Çima û Çi dixwîne?

Wan rojên hanê hevalekî gazinên xwe kirin û got; hema her kes pirtûkan pêşniyarî min dike. Ka ez ê guhê xwe bidim kê? Wê çaxê dengê tê dîsa sar û bibiryar gotê; hema guhê xwe nede tu kesî! Ji ber ku xwendin karekî şexsî û îdeolojîk e.

Şexsî ye; ji ber ku dema meriv dixwîne, meriv zehnê xwe mîna gerekî ve dike ji bo hespên keseka/ê din. Merîv destûrê dide ku deng, gotin, nêrîna nivîskar -heke tesîr neke jî- sîya xwe bide li ser hebûna xwîner. Lewma jî mirovên xwedî fem û feraset zûtirkê pirtûkan pêşniyar nakin. Ne hewceya gotinê ye lê xwînerên zîrek jî guhên xwe nadin pêşnîyaran. 

Xwendin îdeolojîk e. Belê, wekî hemû tiştên din, xwedin jî karekî îdeolojîk e. Gelo tu çi dixwînî û çi naxwînî? Gelo tu kîjan pirtûkê çawa dixwînî? Dibe ku pirtûkeke Fanonî di bin kirasê te yî qirêj de veşartî be û tu carna, dema çavên te rastî çavên kebabfiroşêkî li dora îstasyona trenê ket, di serê xwe de binê hevokeka pirtûkê bi sor xêz bikî. Yan jî dibe ku tu fotrafê romaneke Harukî Murakamî bidî li kêleka fîncana qehweyê û di înstragramê de parve bikî. Dibe ku tu bi hezaran nivîskarên Ewropî bixwînî, bes ji bona qîra li ser rûyê xwe hinekî pak bikî, lê dîsa jî nêrîna wî kebabfiroşî, tişteneke nas, tişteke tu dixwazî jibîr bikî ku cardin vegerîne zehnê te.

Ev kesa van hevokan dinvîse çima dixwîne?

1- Ji bo ku vegere malê

Ji zû ve newan bûye. Hêlîna xwe di nav gotinên çend xwedêyên mirî de daniye. Mîna çawa hin kes eraqê vexwin, esrarê bikşînin, ew jî Dostoyevskî, J. London, M. Twain, Celine dixwîne. 

2- Ji bo jibîr bike

Carna xwe davêje bextê tiştên nû, nivîskarên nû, gotinên post-modern, navxwaze êdî biêşe bes dixwaze ji bîr bike, lewma jî Murakamî, Herta Müller, Dasgupta, Tom Robbins, Muriel Barberyê dixwîne.

3- Ji bo bikaribe vî zimanê qedîm fêr bibe

Hecîyê Cindî dixwîne. Her şev, berîya razanê mîna çawa ku çayeke bişeref çê ke û gazî kalkê xwe bişke, derê Hewariyê cardin vedike. Pirtûkên berê yên Tosinê Reşîd dixwîne. Wezîrê Êşo dixwîne, wergerên Kawa Nemir, Ergîn Opengîn dixwîne. Hemû nivîsên Rizgar Elegez mîna metnên pîroz dixwîne. 

4- Ji bo haya wê ji edebiyata Kurdî ya nûjen hebe 

Carna bêdilî be jî, bes ji bona şansekî bide xwe û nivîskarên nûjen yên Kurdî dinvîsin; Cîwanmerd kûlek dixwîne, dibe ku hê jî bixwîne. Mixabin hin kesên wisa jî xwendine ku dema behsa wan dibe vereşana wê tê. 

5- Ji bo fêrbûn û famkirinê dixwîne

Nurdan Gurbilekê dixwîne, bi taybetî "Kötü çocuk türk", "Sesizin payı", "Vitrinde yaşamak" vedigere û vedigere dixwîne. Silvia Federeciyê dixwîne, Simone de Beauvoirê dixwîne, Kate Millettê dixwîne, Franz Fanonî dixwîne û hew.

6- Ji bo fêrbûna zimanan

Çîrokên Rûsî û romanên fantastîk yên Almanî dixwîne. 

Gelo ev tabloya xwendine bi nêrîneke îdeolojîk çî dibêje?
Bersîv niha ew e ku, belengazeke hewl dide ku bi awayekî oto-dîdakt perwerdeya xwe bike. Lê di heman demê de, dixwaze rihê xwe wekî yekparçe bigire. 

Piştî Wê

N çû. Çawa hatibe wisa çû! Lê bêguman mirov dikare hin şîrovên din jî vê rewşê bar bike, ku hindiktir biêş e. Bo nimûne, heke hatin û çûyina wê wek hev be, dibê ku neçû be. Yanê dibe ku hîç nehatibe. Bi rastî ev şîroveyeke kêrhatî ye. Di van rojên dirêj û germ de, kêrî min tê. Yanî kêrî kurmeke di bin sîya dara hurmiyê de tê ku ew romanên Jeanette Winterson'ê dixwîne, zoq dibe dîwarên vik û vala temaşe dike û di der barê çûn û hatinan de difikire. 

Di sêrî de N hîç nîn bû. Bes valahiyeke amorf wek ew ewrê li ser serê Mihemmed carna xuya dibû û winda dibû. Paşê baraneke nermoke barî, behna xakê dihat û dengên balindeyan. Min got qey hewa xweş e. Pêxas derketim derva lê qiyameteke nas qetiya li ser min. Niha di bin wê dara hurmiyê de romanan dixwînim. Min berê jî wisa dikir. Wekî kêrguşkeke ziravqetî xwe davêt bextê deng û gotinên biyanî. 

Îro 30ê pûşbera 2019an. Êdî bi tena serê xwe bim, hîç kes ji min neweze jî çayê çê dikim, heya min îro bes ji bona xwe fîncanek qehve jî çê kir. Nîv saetî vala vala diwêr dinêrim û başê bes ji bona ku behna jiyanê bikeve erdê dibêjim; keçê hela çayekî çê bike ya. Ji nişke ve reng dikeve serê soretê demê. Dinêrim... Cardin dikişe; hêdî û aram. 

Dibe ku N nehatibe û neçûbe. Wekî ew fotografê li ber xeraxa Çemê Nîlê, bi kirasekî şîn disekine. Dikene, xwerazî û bextewar e. Ez jê dinêr im. "Evîna min li qeraxa Nîlê ye" bi gotina xwe şaş û metel dibim. Lêvên xwe gez dikim û dibişirim. 

N çû. Wekî hîç nehatibe. 

Newan

Wî nava çavên te, li enîya qetketî dinêrî. Beşeve hat û got; ditirsîm tu rojekî min bikujî. Nişke ve lê zêde kir: heke wisa bikî ez ê bi dilşa bimirim. 
Tê rûyê wî dinêrî, pircên li kêleka guhê wî, wekî pircên li ser xoxan; zer û zirav...

Heke wan rojan yekî bi rastî ji te bippirsa, te yê bigota; zer û zirav im...
Lê bersîv her wekî "baş im" derdiket ji devê te. 

Xewneke qerebalix, birçî û westiyayî vegeriya. Ew peyva qedîm hatibû li ser her du lêvên qelişî û ziya mexel hat; newan.
Du rihên tirsiyayî, çavpel, tirsonek û dexes awirên xwe kuta bûn hevdu. 

Li gor dengên derva; dayik ji zaroka xwe newan bû. Paşê li nav rengên gewr û kesk de zarok hedî veguhest û hate li ser kirasê wardekekî. Zarok bû wardek. Dayik her dijmin bû. Hezkirin û dijmintiyê mîna du cêwiyên hemgyan diavêtin li ser hevdu. 

Qonaxên Şînê

Wê şevê li çavên wê nihêrî û xwe kerr kir. Du destên esmer, pêçiyên zirav û dirêj... Pêçiyên xwe çiqasî zêde bikar dianîn ne? Te wê şevê gotibû qey pêlîstoka wê jî pêçî nin. (wekî gelek caran gotinan dan mozan û ji devê te xwe avêtin derve) 

 + Hands!
-  Oh, that makes sense! Cause I'm a guitarist 

Wisa şevên qerebalix hebûn û her ku diçû dirêjtir dibûn. Di telefonekî de dengekî tu didayî ber navekî an jî qeraltî, dibe ku xeyalekî. Te dîsa xwe kerr dikir. Bi dengekî nerm û dûr bersîv didan, qîmetê xwe yî bazarê de difikirî. 

Lê xewnan de? 

Di xewnan de wê tu bes dipîvayî. Tu bi avê, xeyaletan, karekterên romanan, karkerên serê sibê, posterên li diwarên cafeyan, qeraltiyên şevên xwe dipîvayî; lê bersîv her " ne ewqas" bû. 

NE EWQAS

Navê saloneke şevê bû, di kolana goristaneke Cihûyan de. Te destên xwe dan li ser serê xwe û wekî hestiyên kafiran kurekur kir û girîyayî. Te destên xwe li dora serê xwe gerand û şîna xwe kir. 

Bêguman gelek qonaxên şînê henin. (Ha vê gotinê îcar li eniya mala xwe dar ve bike) 

Ne bes qonax, gelek kalîteyên şînê jî henin. 

Hinek, hinekên tirsonek û aciz der barê tilî pêçiyên wê şevê de difikirin û li goristanên Cihûyan ji nişke ve beşeve tên. Belê, belê! Hinek wiha dikin û em, îcar bi hemû ev hebûna 56 kîlo hestî, xwîn, av û girî û çend gram kîmya, erê em nizanîn kalîteya vê şînê çi ye!

Lê tu dizanî êdî; Ne ewqas! 

Êdî çu xem nîn e bê ka çi qas...

Hevpeyvîn Digel Şener Ozmen

Şener Özmen di sala 1971’an de li Hezexê hate dinê. Li Zanîngeha Çukurovayê, di Beşa Şêwekarîyê de perwerdehiya hûnerê dît. Bi zimanê Tirkî helbest nivisîn, lê bi biryareke nepayîn dev jê berda. Serê pênivîsa xwe vegerand li devê kaniya zimanê zikmakî. Romanên wekî “Xeyb”, “Rojnivîska Spînoza”, “Keleh”, “Pêşbaziya Çîrokên Neqediyayî”, “Gramera Bêhizûr” nivisîn. Özmen, ji nav xwînerên Kurd de wekî romannûsekî serkeftî, hosteyê gotinê, ji nav cimaeteke navneteweyî de jî hunermendekî cidî, xwediyê karên polîtîk tê zanîn. Ka werin em wî bi gotin û raveyên wî xwe nas bikin.

Rojda: Di sêrî de gelekî spasdar im ku te hevpeyvîna me pejirand. Ez dixwazim em hê ji sêrî ve destpê bikin; gelo te çawa biryar da ku tu hunerê bikî û kesên an jî bîr û boçûnên li ser vê biryarê bandor kirine henin? An jî çi nin?

Şener Özmen: Wer pê dizanim ku vê pêvajoya han bi biryarekê destpê nekir, min xwe di nava gêre û vêreya hunerê û afirînerîyê de dît. Heye ku gotineke gelekî ji rêzê be, lê dikarim bi kar bînim; ez wekî hûnermendekî ji dayik bûm. Ji ber ku tim û dayîm min hest pê dikir ku ez hûnermendek im. Çima ez vê yekê dibêjim? Ji ber ku dema ez vedigerim rabirdûyê, paşxaneya xwe ya hûnerî, bi gotineke din kaya kevn didim ber bê, bi mebesta ku bibînim gelo çi û çi bûne sedem ku ez karekî bi vî rengî bikim, tiştine peywendîdarî giyan û dîtbarîya têkberan tê hişê min. Diviya ku min di serê sêrî de bigota ku şert û mercên ku hûnermendekî diafirînin li tevaya cîhanê ne mîna hev in. Helbet ev yeka han ji bo nivîskaran, ji bo hunermendan, ango ji bo hemû mirovên afirîner derbasbar e. Ango kawdan û şert û mercên cîhanê... Lewre li Hezexê dest pê kiriyê ev çîroka han. Bi qasî ku bi bîra min tê, dîya min wênexêzeke hewesdar bû, wê jî roproduksîyon çê dikirin. Min çavên xwe miçî bizava têlîpêçîyên wê dikirin, wekî çawan xêzan dikişîne! Deverên sîber û yên ronak bi çi teherî çareser dike. Jixwe di malbateke wehakîno de normale ku meriv dêhn û bala xwe bide hunerê. Xalanên min bi karê wênegirtinê mijûl dibûn. Hîna di wan salan de –qala salewextên berîya 12’ê Îlonê dikim– li xanîyê wan yê duqatî yê li Cizîrê jûreke wan yê tarî hebû ji bo şûştin û veşştina﷽﷽﷽﷽﷽ , ndan onaî têikar ndûştina fîlm û kartên wêneyan, agrandîzoreke wan hebû ji bo çapkirinê. Bêguman ev delîveyek, jê û pê de derfetek bû ji bo zarokekî fena min. Her tişt bi lîstikê dest pê dike. Ma ne wisan e? Cîhana min ev bû, ji ber ku ew jûra tarî cîyê min yê xweveşartinê bû. Min xwest ez Beşa Hunerê bixwînim, ne beşeke din. Li Hezexê kesekî ku di vê mijarê de alîkariya min bike tune bû. Ji xêynî mamosteyeke Dibistana Seretayî ku ez di wan salan de di lîseyê de bûm. A soxîn, min Hezex li dû xwe hêla û min berê xwe bi Çukurovaya xopan ve kir.

Rojda: Belê, gava meriv navê te di Googlê de dinivîse derbarê te de bi zimanên cuda cuda gelek agahî derdikevin. A ku herî zêde bala min kişand ew e ku di derbarê karên te yên hunerî de bi zimanên biyanî gelek rexne û gotar henin lê helbet hunera hevçerx di nav civata me de zêde nayê zanîn, loma jî dibe ku em bi gotinên te xwe naveroka karên te û motîvasyona te rave bikin dê çêtir be. Gelo hunera hevçerx çi ye? Hunermendê Kurd ê ku hunera hevçerx dike kî ye?

Şener Özmen: A baş ew e ku ez ji pirsa te ya dawîn dest pê bikim: Wek Kurdekî, hunermendê Kurd di nava geremola cîhana hunera hevçerx de ne tu tişt e. Hunermendekî Kurd yê bêdewlet jî, fenanî gurzê ser lodê ye. Kurdbûyîn jî daketiye asta hestekê; wekî tirsê, wekî bizdînê, wekî pêpesbûna xewn û xeyalan. Piştî sedsala 20’an, ne li tevayîya cîhanê be jî, li Parzemîna Ewrûpayê, ji ber ku fermana“-îzm”an rabû û piştî bîr û boçûn û xwendinên cihêreng yên li ser post-kolonyalîzmê, struktualîzmê, post-modernîzmê û di gelek dîsîplînan de derfetin peyda bûn ku hunermend êdî pişta xwe bi “-îzm” û maîzman germ nekin û tiştên çandî û yên navend-hûnerî bi awayekî serbixwe bikar bînin. Aya berîya vê tofanê hunermend ne gerdenaza bûn, ma ne bi serê xwe bûn? Pirs ev bû û pirsgirêka sereke jî, helbet di hemû qadan de bi Marksîzmê re bû, bi kir û kiryarên Stalînîzmê re bû. Postmodernîzm, benik di guhê hunermanendan de rakiribû, qala mûcîzeyekê dihat kirin, mûcîzeyeke wisan ku bo mînak bi salan piştgirîya Hunera Nûjen kiribû li Amerîkayê. Fena gotegotekê dihat gerandin, lêbelê paşê derket holê ku CIA, hunermendên navdar yên wekî Jackson Pollock, Robert Motherwell, Willem de Kooning û Mark Rothko di henga Şerê Sar de fena çekeke bi kar anîye. Ne yarî ye, bîst salên dûdirêj, CIA, li cîhanê gişî, piştevanîya Ekpresyonîzma Razber ya Amerîkayê kiriye. Loma jî, gava mirov qala hunera hevçerx, hunera nûjen dike, divê kêlîyek rabiweste, ro bike û bipîve, wekî çi dibêje, dê çi û çi vebibêje. Peyva “hevçerx” bixwe jî wergerek e modemod e, çi ji Tirkî, çi ji Îngilîzî hatibe wergerandin, şaş e û digel vê şaşitîyê jî, ev demek e bûye mertalek, bêhtir jî li Cîhana Sêyem. Ez ji van têgehan hez nakim, ji van navlêkirinan hez nakim, ji hunera ku bi H’ya girdek tê nivîsîn jî her weha! Lê di civaka Kurdan de, yan jî li Kurdistanê hûnera hevçerx çi ye? An jî hûnermendê hevçerx kî ye? Ez dibêjim -ku ev angaşta min e-, digel ku parçeyên mayîn yên Kurdistanê di şert û mercên ji hev gelek û gelek dûrî hev de, mêjûya xwe ya hunerî nivîsandin, Bakurê welêt, xasma jî Diyarbekir û hunermendên li Diyarbekirê di vê mijarê de bi pêş ve çûn. Kurt û Kurmancî, dixwazim bibêjim ku heta tu nebî xwedîyê xwe û statûyekê, tu tune yî. Loma, tu wateya Hunermendê Kurd yê Hevçerx nîn e, ji xeynî îtalîkkirina vê zincîregotinê. Bi tenê dikarim bibêjim ku ez Kurd im, Kurdekî bêdewlet im û karûbarê min ev e.

Rojda: Belê Şener lê dema ku meriv li navê te digere, pênaseya te wekî “Nivîskarê Tirk / Hunermendê Tirk” derdikeve. Tu dibêjî ku ez Kurd im, Kurdekî bêdewlet im û pêdivîya min ji tu pênaseyan nîn e. Lê wekî dibînî bêyî daxwaz û destûra te cîhan pênaseyan dide te. Gelo serbestîyeke me heye ku em vê yekê biguherînin? Û ew anektoda ku te di derbarê Ekpresyonîzma Razber ya Amerîkayê de got gelekî balkêş e. Gelo dawîya dawî, hunera te xizmeta çi dike?

Şener Özmen: Heye helbet, bila Kurd jî min wekî hunermend yan jî nivîskarê Kurd bi nav bikin, binivîsin û bibêjin. Ha, hingê tiştin –ne gelek– çareser dibin. Tu çi dikî bike, çi huner, çi wêje, pênaseya xwe her û her ji nû ve diafirînî û ev ne tiştekî hêsan e, tew dikarim bibêjim qerratî ye! Tu her û her hewl didî ku, xwe wekî Kurdekî bi pergala ku li hemberî te ye, bidî pejirandin, bidî pejirandin ku tu hunermend î, hunermendekî Kurd î. Ka kîjan xwedî dewlet bi heman reftaran bertekan dide? Balkanî? Koreyî? Japonî? Ne yek jî! Ji bilî yên nijadperest –yên wekî Tirk û Ereb û Eceman–, hunermend nakevin nîqaşên wehakîno, hunermendekî Alman, berîya Amanîya xwe, hunermendekî cîhanê ye, piştî wê dixwazî bila bibe yekî Marsî. Ev tê çi wateyê gelo? Çimkî, divê tu tim û dayîm, gotinên ji cîhana xwe ya tengenefes zêdetir û mezintir, tirtiretir bibêjî, gelek tiştên ku nikarî ji binî derkevî, bi carekê re bibêjî. Tu dibî aferîdeyek şaşomaşobûyî, tu dibî Frankeştaynek ku carinan bi Kurmancî jî galegalê dike. Reng e ku ev yeka han, di hêla zimên de dewlemendiyekî jî bide te, belam ev jî xewn û xeyaleke, xewn û xeyalên hunermendên li mêtingehan mezinbûyî. Çima ez ê her tim vê yekê bibînim, çima ez ê her tim bibêjim Şener Özmen hûnermendekî Kurd e, Şener Özmen nivîskarekî Kurd e. Di gelek pêşangehên navneteweyî de li paşîya nav û paşnavê me “Turkey” dihat nivîsandin. Hê jî di gelek hevpeyvînan de her çiqasî pirseke wiha raberî te nekin jî, ew xwe desthilatdar in, dinivisînin. Ji ber ku çîroka hûnerê, mêjûyê hûnerê yên xwedî statû dinivîsin, yan na?

Rojda: Ez ê cardin vegerim vê mijara polîtikbûn û hunermendê polîtîk.  Gelo tu hunermendekî polîtik î? An jî gelo hunera ne polîtîk heye?

Şener Özmen: Pirsek e; gelo di hûnera hevçerx de kêşeya nasnameyê roleke çawan dilîze? Min gelek caran pirsîye, ez ê cardin bipirsim; aya hunermendên Kurd, yên ku ji sedî nodî berhemên wan li ser şêwejîyana Kurdan, mêjûya Kurdan an jî trajedîya Kurdan in, piştî ku berhemên wan dikevin mûzexaneyan, li çarmedorê cîhanê digerin, çima serê êwil dev ji Kurdbûyîna xwe ber didin? Çimkî Kurdbûyin, bo demekê fena pêpelûkekê ye ji bo wan. Ev li alîyekî, gelo mirov çawan, bi firotana trajedîya vî gelî, popûler dibe? Ango, di hemî qadan de! Ji ber çi wekû kanîyeke bêbinî li vê pirsê dihinêrin? Tirk, ji vê kêşeya nasnameyê êciz dibin, lê ez pûte bi reftarên wan nakim! Ez nikarim xwe bi xwe bibêjim û nav li hunera xwe bikim wekî ez hunereke polîtîk diafirînim! Dibêm qey, berhemên min tiştên ku nehatine gotin jî, dibêjin. Loma weke berhemên polîtîk têne nasîn.

Rojda: Ma karûbarên cihanî ne polîtîk in?  An jî polîtîk çi ye?

Şener Özmen: Belê, polîtik in. Polîtîk çi ye? Berhemeke vîdeoyê yê li ser jîyana polîsên Meksîkayê yên di pêsîrtengîyêde mayî jî polîtîk e. Hunermendekî me li ser wan berhemeke vîdeoyê çêkiribû, rexne nakim, bi tenê bi lêv dikim. Çi ku sînorên polîtîkbûyînê jî ne hinde zelal in.

Rojda: An jî dibe ku bi awayekî sembolîk dixwaze balê bikşîne li ser sansûre li ser pirsgirêka polîsên dagirkeran li Amedê? Ji ber ku meriveke her roj tundîya polîsên dagirkeran li ber derîyê mala xwe bibîne lê nikaribe derbarê vê de kar bike dibe ku bibêje: yanê madem ku em nikarin di derbarê polîsên Tirkan ên li Amedê de kar bikin em ê biçin derbarê polîsên li Meksîkayê kar bikin. Bi rastî bêyî vê raveyê çu tiştek nayê hişê min.  

Şener Özmen: Tu di vê babetê de çakbîn î. Ez qasî te çakbîn nîn im û di sîtilda dêw de li mûyê spî jî nagerim. Belkî wisan e, belkî jî ne wisan e, em nizanin. Meseleya polîtikbûnê girîng e, rast e. Kurdbûyîn, polîtikbûneke jixweber e, xatirxwestina ji polîtîkayê jî helwesteke polîtîk e. Hinek hunermend karên polîtîk difarinîn, hinek hunermend jî karên dijberî polîtîkayê diafirînin, lêbelê di rastiya xwe de tişteke weha tune ye. Heta ku hunermendên me bi kar û barên xwe, bi zimanê xwe pêsnê mêtinkarên xwe bidin, dê tiştek neguhere. Binêre, li Amedê zimanê hûnera hevçerx Tirkî ye. Loma jî bi raya min tirs heye û beramberî wê jî wêrekî heye. Wêrekîya ku tê bikaribî li hemberî mêtingeran hiş û bîreke dîtbarî biafirînî. Ha ev helwesteke qewî polîtîk e!

Rojda: Piştî van gotinên zor balkêş, dixwazim bizanibim gelo karên te li ku derê tên nîşandan? Û karên te yên derbarê neteweya Kurd de bi awayekî dikarin peyama xwe bigihînin civakê an?

Şener Özmen: Ji ber ku dam û dezgehên me yên hunerî nîn in, yên heyî jî qewî lawaz in, meriv nizane bi rastî jî çi bibêje. Piranîya berhemên min di mûzexaneyên biyanî de nin. Gelekên wan di koşk û serayên koleksîyoneran de nin. Ji wan yek jî Kurd nîn e. Ma Kurd giştik xizan in? Giştik pûno ne!? Gelo Kurdekî dewlemend nîn e ku em bibêjin xwe ranêzîkî hunereke bi vî rengî bike? Koleksîyonerîyê bike, galerîyekê veke... serbikeve... ku ev jî pêkan e. Ji ber ku hemû hiş û bîr û hewldana min li ser avakirina keleporekê ye. Bila kes nebêje bêreh û rîçal in, kelepora wan nîn e, hunera wan nîn e. Heye! Her tişt heye, tenê dewleta wan tune!

Rojda: Em ê cardin vegerin li ser dîroka te ya takekesî. Gelo tu çawa, bi kîjan kar an jî karan bi awayekî navneteweyî hatî zanîn?

Şener Özmen: Ez bi tanê karekî nehatim naskirin. Ev pêvajoyek e. Belê hin hunermendên ku tenê bi karekî tên zanîn û hatine naskirin jî henin. Lê bi raya min ev yeka han ger û geştek e. Belê tu kar dikî, tu gelek tiştan dikî, ji ber ku tu zimanekî li hemû dewerên cihanê derbasdar bikar tinî. Tu wêneyan çê dikî, tu vîdeoyan diafirînî, tu enstalasyonan çê dikî û kêmûzêde hemû kes heman tiştan dikin. Ango çu formeke ciyawaz nîn e ku ez dikim ên din nakin. Na! Jixwe hûnermend gelek forman bikar tînin, divê bikar bibînin jî. Yanê ev meseleya “international” zêde ye, her tim piştî navê te an jî pêşiya navê te bilêv dikin. Lê bi rastî ez nizan im. Ne hewce ye yanê.

Rojda: Tu berîya hatine li vê derê li New Jerseyê bûyî, bawer dikim nêzikî salekî li wir mayî. Niha jî li Berlînê dijî yî. Wekî tê zanîn li Berlînê cimeateke Kurdan a zor geş heye û wekî wê gelek hûnermend û nivîskarên Kurd li vir dijîn. Gelo cih û derfetên hevdunasînê û tevkarîyê henin?

Şener Özmen: Haya min ji cimaeta Kurdan li Berlînê heye, belam bawer dikim ku haya wan ji min nîn e. Lêbelê ez bixwe hogirî Berlînê me, min li vir gelek pêşangeh li dar xistin, pêşangehên ku hê jî berdewam in jî henin. Sed heyf û mixabin, hêja delîveyek ku me li dora xwe bicivîne, pêk nehatiye.

Rojda: Yanê meriv dikare bibêje ku tevkarî û têkiliyên bi awayeke takekesî çê dibin, ne wisa?

Şener Özmen: Belê, wisa ye. Helbet ev jî derfet in, yanê festîvalên hûnerî henin helbet lê encamên bi vî rengî nadin.

Rojda: Gelo tu niha li ser çi dixebitî û planên te çi nin?

Şener Özmen: Ez niha ji bo pêşangeheke xwe ya takekesî ya li Stenbolê kar dikim. Di Avrêla 2019’an de, dê li Pilevneli Mecidiyeköyê li dar bikeve. Çend vîdeo li Berlînê hatin kişandin, derhênerê wêneyan jî sînemagerê Kurd Savaş Boyraz e. Di heman demê de ji bo fînala pêşangeha Adnan Yildizî ya bi navê “Mutterzunge”yê ku gotineke nivîskar Emine Sevgi Özdamarê ye,  li ser vîdeoyekê dixebitim, hema hema li ber qedandinê ye. Belê ez li gelek cihan kar dikim, lêbelê ez ê li Berlînê bimînim. Sedema vê yekê bes ne ew e ku jîyana li vir ji bo min û malbata min hêsa ye. Na! Hinek tiştên gelekî takekesî jî henin. Bi vê pêşangeha digel Adnan Yıldiz ve ez dixwazim hinek jiberan jî serobino bikim. Yanê bi rastî jî polîtîk çi ye, antî-polîtik çi ye. Helbet Berlîn van mijaran de gelekî îlhamê jî dide meriv.

Rojda: Mala te ava Şener, gelekî spas dikim bona bersîvên te.

Şener Özmen: Spas xweş Rojda.

NŞ: Ev hevpeyvîna ji bona kovara Şemamok hatiye kirin û hejmara kovarê ya 29emîn de hatiye weşandin. 

Rû û Kûr - Alî Duran Topuz

Min pêşiyê 20 rûpelên pêşîn xwendin, paşê çavên min li paşiya berga pirtûkê ket. Nivîsa li paşiya pirtûkê wiha destpê dike; "Paul Auster dibêje, tenê ew kesa/kesê dikare çîrokekê vebêje çîrokekê dijî. Çirokên mînîmal ên Alî Duran Topuz ji hinava vê zanînê olan didin...." Di binê vê nivisê navê çu kesî nîn e. Gelo çima li ser vê meselê disekinim? Ji ber ku meraq dikim gelo çima piştî xwendina "Rû û Kûr"ê gotinên Walter Benjamîn ên derbarê çîrok û çîrokbêjiyê de nehatiye hişê wan lê navê Paul Austerê kirine? Paşê dîsa mala xwe didime naveroka pirtûkê û dibînim ku pirtûk bi rastî jî ji danasîna li piştê zêdetir e. Xwezila êdî dem-dezgehên ku derbarê metnên kurdî xwe analîz û rexneyên wêjeyî dikin hebin û em bikaribin gotin û fikrên zêdetir kesan bixwînin. 

Rû û Kûr ji weşanxaneya Awestayê der çûye. Bi zimanekî ne-çêkirî, bi taybetî zimanê herema Qoçgirîyê ve hatiye nûsîn. 90 rûpel e û di rûpela paşîn de ferhengeka biçûk heye. 

Gava mirov nikare ji êşa xwe dûr bikeve, bi awayekî aram, serîyekî sax û salîm derbarê xwe, bîrhatinan, şer û koçberiyê bikire û di deman demê de zimanê warê zarokatiyê her û her talan bibe, meriv mîna mirovên tat û lal pildepild dike lê nikare mabesta xwe bi awayekî dûr û dirêj rave bike. 
Rewşa zêdepariya civaka me wiha ye. Lê carna hin kes derdikevin û hîç nebe keviran didin li hin goşe qunçikên bîra me. Bi keviran wêneyên nêrîneka şermoke, axîneka wan pîrên êdî zar zêçên wan jî zimanê wan nizanin, wan jinikên xwe didan li ber pencereyên bêtonarmeyên Enqerê, karkerên berve êvarê bi bêhna xwedana kefikî dolmîşa fikirtepeyê siwar dibin, civakeka di navbera berê û niha de şaş û metel notanî keriyê bêserî diçe tê, xêz dike. 

Ji pirtûkê;

"Go, 'bila kes ne navê min wenî bîra xwe û ne jî qala min bike.' Niha her tim li bîra me da ye ku em xwe şaş nekin û navê wî helmedin." 

Nivîskar bi zimaneke zor resen, şêwazeke sade û sakin hin wêneyên wan kesên êdî koka wan qeliyaye, hêdî hêdî dimirin û tên jibîrkirin xêz kiriye. Bi dil û can pêşniyarî xwîneran dikim û helbet hêvî dikim ku tu kes reverev neçe vê pirtûka delal wernegerîne zimanê tirkan. An na, wekî ku Paul Austerê post-modernîst di Newyork Trilogyê de gotibû; hertişt vediguhere û dibe dijminê xwe. Hêvî dikim ew dengên sêwî bi hemû sêwitiya xwe li ber der diyarê xwe bimînin. Hema bila haya wan torinên bêxîret jê nebe, ma çi! 

Piştî wan salên zehmet, hin salên din ên zehmet

Li wê roja sar, cardin ew rûyê spîçolkî û biçûk hilda nav kefa herdu destên xwe, li çavên wê nihêrîn; kê dizanî bû li vî welatê dûr em ê cardin "bên arekî". Beşeve hat, sekinî û pirsî; dûr? Anegorî ku derê dûr? 

-Wê demê li rojên sar dest û piyên te heya hindurê te mîna zoma li ser tas kevçiyan dicemidî, te reşayiya şeva dirêj mîna qîr qetranê pê dida. Xewnên qerebalix bi îskeîskên westiyayî dibirrîn û berê xwe dida rêwitiyeke nû.

Yanê ji welêt dûr, çiza'm ji B'ê, M'ê, S'ê welhasil ji ferhenga me dûr. 

-Te xwe pindevekirî bû, kerre kerr dimeşiyayî. Ferhengeka wî zemanî hebû; rojên zû derbas dibûn, berfa hevrişimî, pencereyên zer vê diketin, faykeyên qalind, îskanek çaya zer li ber dikana hevalekî. 

Wê rojê rûyê wî geş bû, qala jiyaneke nû û bi tendûristir de xeber dida lê dîsa jî cixare li pey hevdu vêdixistin. Planên nû, daxwazên nû... Hertiş gelekî nû bû, bêyî dilgiraniya wê ya sosret. Beşeve hat û got; çiraxê Bîlge Karasû mirina li netika kesên din didît. Mirin mîna xaleke biçûk hêdî hêdî reştir û mezintir dibû û axiriyê de diteqiya. Te bibêjî hebûna xwe mîna kuleka bêderman li ser dilê xwe digerand. Qey gedekî sade, aram û beşerxweş bû.

- Guhê xweş dida li ser gotinên te. Mîna berê, mîna çawa ji xwe re tişteke şengêl dîtibe, girîyê te hat û te xwest hûn ra bin. Ma te negotibû ez ê nebim tişteke şengêl bo hîç kesî! 

Wî serê xwe ra kir û got: tu dîn î!

-Ji wan salên qîçik û zer pê ve, ez mîna perperokeka gêj û geş li gora xwe diçûm dihatim û tekane dildara min bizineka beş bû... 

Sîddharta

"Sîddharta weha peyivî: belê, ramanên min hebûn û hayzanî hebûn, tim û tim hebûn. Min carna ji bo saetekî an ji bo rojekê zanyarî di nav xwe de hîs dikir, wisa mîna ku meriv jîyanê di dilê xwe de hîs dike. Lê dê ji bo min gelek zehmet be ku ez hin ramanan ji te re zelal binîm ziman. Binêre, Govîndayê min,  zanyarî bikare bê gotin û parvekirin. Zanyarî, eger zanyarek biceribîne bîne ziman, her tim mîna şêtî dixuye."

Ev gotinên Sîddhartayê lawê Samanan e. Sîddhartayî di zaroktiya xwe de heya kamiliyê wekî zarokekî zêrîn gotina bav û kalên xwe kir, dema xwe bi zikr, dûa û rojiyê ve derbas kir. Lê rojekî biryar da ku dev ji dewlemeniya malbata xwe ber de û tevli komên gerok ên sofiyan bigere. Lê gelo sofîyên gerok ji çi digerin? Dibe ku bi hezaran bersivên vê pirsê hebin. Ji ber ku her bersîv bes bi aliyê kesê ew peyda kiriye ve tê têgihîştin, em bes ji dûr ve disekînin û bi tilîya xwe îşaret dikin; hove!!

Herrmann Hesse zêdepariya jiyana xwe li Hîndistanê derbas kiribû û vê navberê de jî bîr û baweriyên vê erdnigariyê li ser wî gelekî bandor kirin. Dema ku  sala 1922an de Sîddharta der çû, civata Ewropayê di derbarê bîr û baweriyên li wê erdnigariyê de zêde haydar nîn bûn. Piştî derçûna pirtûkê ciwan di bin bandora jiyana Budda de man, gelek kesan berê xwe danê Hîndistanê ku zanyariya jiyanê "bi dest bixin". Lê wekî Sîddharta li ber çêm ji Govînda re jî gotibû; çem li her derê ye, bes divê tu guhdarîkirinê fêr bibî. 

Ev pirtûka hêja bi aliyê weşanxaneya Rûpel ve di sala 2015an de li Stenbolê hatiye çapkirin. ( https://www.facebook.com/We%C5%9Fanxaneya-R%C3%BBpel-Rupel-Bas%C4%B1m-Yay%C4%B1n-147064825448775/ )
Wergera pirtûkê bi aliyê Hûseyîn Kartal ve ji zimanê resen, Almanî hatiye kirin. Bi raya min hin caran di hevoksaziyê de pirsgirêkên biçûk henin ku meriv nikare carekî de bixwîne û fêm bike. Lê dibe ku ev jî kêmasiya xwîner xwe be çimkî hevoksaziya pirtûkê a Almanî jî hinekî cuda ye û hêsa nîn e ku wergêr bi zimaneke kêm hatiye bikaranîn hemû wateyan ewqasî xurt bide.  

ANTABUS

Piştî demeke dirêj min cardin pirtûkeke bi zimanê Tirkî hatiye nûsîn xwend. Belê min berê zêde bala xwe nedida ji kesên bi zimanê wan dinvîsin (Xêncî Murathan Mungan). Lê êdî dibînim ku hem di sînemayê de him jî wêjeyê de nifşeke nû ya jinan ji nav "civaka wan" derdikeve. Bo nimûnê di sînemayê de Zefîr a Belma Başê (https://g.co/kgs/pjKqhx) di wêjeyê de jî Antabus a Seray Şahînerê (https://www.goodreads.com/book/show/22050136-antabus ).  Bila niha Zefîr bisekine bo nivîseke din lê ez ê hewl bidim ku derbarê Antabusê de çend tiştnan bibêjim. 

Pirsa Yekemîn: Dema meriv her roj ducarî bi hezaran neheqî,zilm û zordarî, kerasetên cuda cuda tê meriv çawa dikare vê rewşê rave bike? 


- Nizan im. Dema ku Kurdan bersîva vê pirsê dît dibe ku gelek berhemên wêjeyî ên şayeste bi kurdî bên nûsîn. Lê niha dibe ku bersîveke hêsa û pratîk wiha bê dayin; Seray Şahînerê jiyana Leylayê bi zimanekî nîv-tirraneyî, niv-cidî vegotiye. Heke min zimanê Antabusê terîf bikira min ê bigota; dişibe ew kenê ku dema meriv zêde hêrs dibe tê bêhemdî mirov li ser rû mexel dide, naçe! Erê, Jixwe heya meriv nikaribe tirraneyên xwe ji xwe, jiyana xwe, rewş û êşa xwe neke ka gelo meriv çawa bikaribe derbarê wê de xeber de?

Pirtûk bi hin kurte-nûçeyên di derbarê jinên hatine kuştin, zêlandin, tecawizkirin de dest pê dike. Him jî Şahînerê wisa "wêje" nekiriye ha, hema hin nûçeyên rojanê li rojnameyan hildaye. 

Çîroka Leylayê ji bona gelemperiya me gelekî nas e. 

Feqîrtî, koçberî, karkerî...

Çîroka Leylayê ji bona hinekan ji me zêde rast e. 

Tundiya mêran, zîndanîbûna li malê, tecawuz...

Leyla dema qîzeke 15 salî ye malbata wê koçî li Stenbolê dike. Di sêrî de destûrê nadin ku ew bi tena serê xwe biçe li dikanê bê, lê axiriyê de tunebûn zorê dide li ser malbatê û Leyla diçe li konfeksîyonê de kar dike. (Gelo di konfeksîyonên Stenbolê de çend hezar Leyla henin? Min çend Leylayên Êlihî dîtibûn, zêde Leyla bûn.) Piştî gelek bûyerên ku "ji bona gelek jinan rojane" nin Leyla kêra nîn davêje zikê "mêrê xwe." Û axubet li serê hemû Leylayan... Bi kurtasî çîrok ev e. 

Çima dê bê xwendin?

Ji ber ku wêje ew e ku bikaribe ji me bide zanîn, fêmkirin û dawiyê de rêya guhertinê ve ke. Pirtûka Seray Şahînerê ew êşa êdî me jiber kiriye lewma jî bêkêr bûye hildide dide ji rûyê me. 

Ji Tewratê Beşa Waîz

"Her tişt pûç û vala ye"

Ev gotinên Waîzê lawê Dawîdê ku li Yerûşalimê qraltiyê dike, nin:

  ² Waîz dibêje “Her tişt pûç e, pûç û vala ye, pûç û vala ye.”

 3 Çi dikeve ji destê mirov?
Piştî hemû ew keda di bin tavê de dide?
 4  Mirov nifş bi nifş tên û diçin
Lê dinya heya ebediyê dimîne
 5 Roj hil tê, roj diçe ava,
Her vedigere li zikê maka xwe.
 6 Ba ber bi başûr ve diçe, vedigere li bakûr, 

Lêdixe û vedigere ba
Her bi heman teşeyî.
 7 hemû robar dikişin ji nav deryayê,
Dîsa jî derya tijî nabe.
Robar her vedigerin ji çavkaniya xwe.
 8 Her tişt çetin e,
Wekî gotin têra ronkirinê nake.
Çav bi dîtinê têr nabin,
Guh bi bihîstinê tiji nabin.
 9 Berê çi qewimî be, yê cardin biqewime.
Berê çi hatibe kirin, yê cardin bê kirin.
Di bin tavê de tu tişteke nû nîn e.
  10  Gelo tu tişteke ku kesek bikaribe bibêje “dêhna xwe bide ev tişteke nû ye“ heye?
Her tişt ji berê ve, gelek salan beriya me jî hebû.
 11 Nifşên berê nayên jibîra kesî,
Nifşên dahatûyê yê jî bi aliyê nifşên piştî xwe ve neyên bibîr hatin.

Zanatî Pûç e

12  Ez Waîz, dema ku li Yerûşalîmê qralê Îsraîlê bûm13  mi min xwe kire xizmeta lêgerrin û têgihîna her tiştên ku di bin van ewr esmanan de tên kirin. Ev barekî çetin e ku Xwedê ji bona mirov pê mijûl bin kiriye para wan. 14  Min  hemû kar û xebatên di bin tavê de tên kirin dîtin; hemû vikûvala nin, hemû ew hewldanên ku girtina bê nin 15  A çep nayê rastkirin, a kêm nayê jimartin.
 16 Min ji xwe re got, “Belê, min zanîna xwe ji zanîna hemû kesên beriya min li Yerûşalimê qraltî kirinê zêdetir kir.“  “Min zanîn û zanatiyeke bêserûbin peyda kir.” 17  Min xwe fedayî têgihîna zanînê, zanetiyê, dîntiyê û bêaqiliyê kir. Têgihîştim ku ev jî bes hewldanek e ji bo girtina bê 18  Ji ber ku zanetiya zêde êş û kedera zêde derdixe holê, her ku zanîn zêdetir dibe êş jî zêdetir dibe. 

(Ji zimanê orjînal nehatiye wergerandin. )

Nîşeyek

Wê êvara şilve, dîsa terpe terpa Hespê Boz dihat lê tu kes ji ber Erez nedihat. Bejna qerimî bi peyvan dilîst, peyvek  ber du gûzan nedida. Ma çi ye qîmetê peyvan? Du gûzan ji nav tilî pêçiyên cemidî de bi rûyekî posîde dinêrin. Digotin terpe terpa Hespê Boz tê, wê digot; dibêjin terpe terpa Hespê Boz tê (Na, naşêm derbarê "tu kesê nayê" de xeberdim cardin) Bejna qerimî sekinî û got; te ji bîra min yekî gotibû "Ziman kêrî eşkerekirinê nayê, kêrî veşartinê tê. Hewceya mirovan ji veşartinê hebû lewma ziman afirandin." Tilî pêçiyên cemidî bi şanazî keniyan. 

Bejna qerimî ji nişke ve çîk ra bû - te her dizanibû we ê bi gotinên pirwate derê çêm biximtîne- lê çavên xwe zoq vekirin got; ditirsim, ditirsim, ditirsim... Şevereşka di kûrahiya dilê wê de her dikeliya, terpe terpa tişteke nû, tişteke mezin, germ, kûr, nepenî, tirsnak...

Mirov

Bêhna xwe bi xwe re tînin.

Dihêlin,

û diçin

Rojekî tên û roja din diçin

Lê

Bîrhatinan bi xwe re nabin

Mirov tên

Bîrhatinên xwe dihêlin

û diçin

Mirov rojekî tên

Û hemû rûpelên salnamê dibin bihar

Û dema diçin

Çar serdem payîz

Bi xwe re nabin

Mirov tên û diçin

Birhatînan û payizê li pey xwe dihêlin

Mirov dema tên stranên xwe dilorînin

Lê dema diçin

Wan bi xwe re nabin

Mirov tên û diçin 

Lê di hesreta me de

Helbestên me de

Û di xewnên xwezdar ên şeva me de

Hemasa dimînin

Nehêlin...

Wê rojê; bi xwe re bibin her we çi anîbe

Gava hûn çûn

Tu car venegerin

Ji xewn û bîrhatinên me

(Herta Müller) 

Wê êvara şilvê me bi tilî pêçiyên cemidî peyvan dilîst. Wê li ber du gûzên genî derxist helbesteke Müller'ê pê ve da. Lê em dîsa jî, nizanim, em dîsa jî ditirsiyan...

Ka Werin Em Mirovahiyê Bikujin!

-Çima, mirovahî miriye!
-Rêza min bona her mirovî/ê heye.
-Beriya her tiştî, a herî girîng mirovahî ye.
-Bes ji bona ku tu jî mirov î ez rêza te digirim.

Ev her yek gotin pakêtên rezîltiya mirovan ên hevpar in. Mirov rezîl, xweperest û bê şerm e. Ji bona bikaribe ku rezîltiya xwe ya durû binecil bike neçarê pejirandina mirovên din e. Lewma jî gotinên wiha pakêt amade dike ku dema hewce pê bû, bi hêsayî ji bêrika xwe derxe û bikar bîne. 

Sê mehan beriya vê du leşkerên tirkan, tanka xwe bi zanetî (bê zanetî be çi diguhere!) li ser xanîyekî re ajotin û zarokekî 6 salî hate perçiqandin ê din jî bi birîneke xedar filitî. Yan jî me wisa dizanibû. Lê îro li gorî nûçeyeke Sputnîkê ew zarok jî mir. Li binê nûçeyê şiroveyên mirovan dixwînim. (Belê, dikarim milên xwe kêr bikim, esrar û vodkayê tevlihev bikim, an jî şiroveyên binê nûçeyên tirkan bixwînim.) Nêzikî 10 tirkan qîr û gemara dilê xwe bi zimanê xwe rave kiriye. Çend mirovên (Nabêjim Kurd, ji ber ku Kurdbûn têgihîn û helwesteke neteweyî divê) ji Bakûrê Kurdistanê jî bi zimanê tirkan ji van pakêtên li jorê hinek avêtine li ser hevdu; mirovahî girîng e, ew zarok jî mirov bûn, em jî mirov in... Vedigerim û rûpelên wan Tirkên gotine ku "şikir dinya ji du pîçên kurdan xelas bû, madem ku zarok bûn li wir çi dikirin, xwedê rehma xwe lê bikê, lê gerê malbata wan ji wan xwedî derketa" nihêrî. Jineke gotiye ku "şikir dinya ji du pîçên kurdan xelas bû" wêneyê zarokeke otîstîk parve kiriye û dibêje ku ji kerema xwe, bona mirovahiyê alikariya malbata vê zarokê bikin. Mêrekî navsere li destpêka rûpela xwe wiha nivisîye "Önce İnsanlık/ Beriya her tiştî mirovahî." Û kesên din jî anegorî nirxên xwe kesên xwedî malbat, zar û zêç yanê anegorî nirxên civakê gelekî "meqbûl" in. 

Ew ên ku dilê xwe ji kuştina du zarokan xweş dikin mirov in û ji mirovahiyê bawer in. 
Ew ên ku li ser navê her du zarokan bangewaziya mirovahiyê dikin mirov in, ji mirovahiyê bawer in.
Her du zarokên perçiqandî mirov bûn. 

Vegerin li dîroka mirovan bibêrin; gelo hûn ê bêyî şer, tecawuz, kuştin, koçberî, zilm, zordarî, hevdu zêlandin û  şêlandinên "pîroz" çi bibînin. Ew tişta ku jê re dibên tarîx/dîrok/he-story xêncî kuştin û mirinê çi dihewîne? Ev gotin, derbarê dîroka di navbera mirovan û mirovan de bû. 

Lê gelo dîroka navbera mirovan û ajalên/hewvanên din de çi dibêje? 
Hema dev ji ew laşên mirov jê re dibên "kebab" berdin, dev ji sol/pêlav û çenteyên xwe yên bi çêrmê ajaleke din hatiye çêkirin jî berdin bes çîroka Dodo'yan binêr in. Mirovan koka wan balindeyên şên û henekbaz anî, çimkî ji mirovan nedireviyan. 

Tevgera Kurdan a herî mezin êdî dibêje "Em tevgera mirovahiyê nin!" 

Lê hîç kesekî "mezin" nepirsî; kî nin mirov û kîjan mirovahî?

Ne mirov cinseke homojen e, ne jî mirovahî têgiheke pîr û pak e. Dagirker jî mirov e, kesên li hemberî dagirkeriyê şer dikin jî. Tecawuzker jî mirov e, ew kesa tê tecawuzkirin jî. Sermayeger jî mirov e, ew karkerên wekî koleyan dixebitin jî. 

Lê mirovahî? 
Dîroka mirovahiyê li ber çavan e, lê heke ew qasî dema we nîn be vegerin jiyana xwe binêrin. Mesele ew e ku her mirov anegorî berjewendiyên xwe hin kesan wekî mirov qebul dike û hin kesên din wekî mirov qebul nake. Min ji we re qala ew kesên wekî mirov nayên qebulkirin "ajalên din" kiribû ne wisa? Ew jina Tirk mirov e û anegorî nirxên xwe gelekî jî mirovperwer e. Lê dilê xwe bi kuştina zarokeke Kurdan şa dike. Çimkî anegorî berjewendiyên wê ew zaroka mirov nîn e, "pîçekî Kurdan" e.

Lê gelo "tevgera mirovahiyê" çi ye?

Dê bo çi û çawa mirovahiyê biparêz in? Yê mirovahiyê ji kê biparêz in? Eşkere ye ku mirov ji zûve bûne desthilatdarê hemû dinyayê. Lê heke ev agahî şaş be û şerê tevgerê li hemberî Meymûnên Qûngewr be, divê ez niha ve rasterast bibêjim ku ez alîgirê meymûnan im. 

Li hemberî dagirkeriyê dê şerê rizgariya neteweyî bê kirin.
Li hemberî mêtinkariyê dê şerê dij-mêtinkar bê kirin.
Li hemberî bavsalariyê dê şerê femînizmê bê kirin.
Li hemberî sermayegeriyê dê şerê çînî bê kirin.

Bona ku wekheviya di navbera mirov û mirov an, mirov û ajalên din bê sazkirin; ka werin em mirovahiyê bikujin! 

Mirin 2

Kezîya berxikê dergistîyê mirinê be jî, êvarên hênik ên havîna dereng henîn ku aramî û fêmdarîyeke bêsînor dixin ji dilê wê. Xwedêgiravî kujerekî çavzerî bêom ji wir re derbas nedibû yan na dibe ku bi kelecaneke kelogirî bigota; evîndara te me ey kujerê delal! Xwedê te bibexşîne min ey xelaskerê bêrehm!

Lê li hin bajaran "niha" zêde fireh e. Berlîn jî yek ji wan bajaran e ku nihayên devken, bisebr, zarşirin dihewîne di hembêza xwe de. Nihayên fireh gotinên yekalî nadin li ser zimanê merivan. Wateya gotinan jî ji vê firehîyê nesîbê xwe digire, ew jî fireh, piralî, pirasoyî dibin.

Yanê heke kezîya berxikê bi kelecan derkeve li meydana aşiqan ma kî dizane govenda çi dewat an bobelatê tê girtin? Dê meriv ticarî qîma xwe ji kelecanên nihayên fireh neyîne. Xwedê meyser bike...